Termin: 21-22 marca 2019 r. w Warszawie
W dniach 21 i 22 marca 2019 r. w Warszawie Zarząd Stowarzyszenia Kosztorysantów Budowlanych zorganizował coroczną XI Konferencję „Koniunktura i jej wpływ na ceny robót budowlanych”
Uczestniczyli w niej członkowie Stowarzyszenia – kosztorysanci i przedstawiciele firm – członków wspierających: Datacomp, Orgbud Serwis, Promocja i WACETOB oraz wiele osób spośród innych uczestników procesu inwestycyjnego. Patronaty medialne objęły: Builder, Budownictwo i Prawo, Przegląd Budowlany oraz Raport SEKOCENBUD.
Spośród zaproszonych gości przybyli: Andrzej Adamczyk – Minister Infrastruktury oraz Hubert Nowak – Prezes Urzędu zamówień Publicznych.
Sekretarz Stanu Artur Soboń nie mogąc uczestniczyć w konferencji wystosował list z życzeniami owocnych obrad, który odczytał Kamil Goral – Z-ca Dyrektora Departamentu Architektury, Budownictwa i Geodezji Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju. W konferencji uczestniczyła również Pani Renata Tubisz – członek Krajowej Izby Odwoławczej. Izbę Projektowania Budowlanego reprezentował Pan Kazimierz Staśkiewicz.
Po raz pierwszy przybyli także goście z Ukrainy z Iwano-Frankowska: Inna Loburak – z Centrum Analitycznego „Budownictwo – nowoczesne technologie” oraz Siergij Sichnij – Przewodniczący Rady Założycieli Stowarzyszenia Programistów i Dystrybutorów Programów Kosztorysowania.
Podczas dwóch sesji zostały zaprezentowane następujące referaty:
- Aktualna sytuacja w kosztorysowaniu na tle zmian cenowych w budownictwie – mgr inż. Renata Niemczyk, mgr inż. Maciej Sikorski
- Wpływ dokumentów przetargowych i innych działań zamawiającego w trakcie prowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na ceny ofert w robotach budowlanych – mgr inż. Ewa Wiktorowska
- Analizy zmiany kosztów realizacji kontraktów i metody waloryzacji wynagrodzeń za roboty budowlane – mgr inż. Andrzej Wypych
- Ryzyko w kalkulacjach kosztorysowych – inż. Ryszard Jakubiec, inż. Piotr Montewski
- Pozacenowe kryteria oceny ofert i ich wpływ na wartość oferty. Jak i kiedy je dobierać, aby działały!? Zasady waloryzacji kontraktów budowlanych. – mgr inż. Tomasz Żuchowski
- Wpływ zmiany przepisów na ceny robót budowlanych – mgr inż. Balbina Kacprzyk
- Analityczne metody detekcji zmów przetargowych w budownictwie – dr inż. Hubert Anysz, mgr inż. Andrzej Foremny
- Analiza zmiany kosztów realizacji kontraktów budowlanych w latach 2016 -2018 na przykładzie kontraktów o modernizację sieci kolejowej – mgr inż. Maciej Kajrukszto
- Zmiana wynagrodzenia w umowach o roboty budowlane w zamówieniach publicznych – dr Hubert Wysoczański
Uczestnicy konferencji mieli możliwość zapoznania się z projektem nowej ustawy Prawo zamówień publicznych, którą przedstawił Hubert Nowak – Prezes Urzędu Zamówień Publicznych. Przekazał informację o terminach legislacyjnych i proponowanym długim vacatio legis, które powinno wystarczyć do zaznajomienia się z obszerną ustawą. Minister Infrastruktury Andrzej Adamczyk z kolei przekazał informacje, że środki unijne przeznaczone będą na modernizację i budowę 55 dworców, usprawnienie ruchu na linii kolejowej Trzebinia – Oświęcim – Czechowice-Dziedzice oraz poprawę stanu informacji pasażerskiej na sieci zarządzanej przez PKP Polskie Linie Kolejowe SA. Unia Europejska dofinansuje także budowę obwodnicy Bolkowa i jej powiązanie z drogą ekspresową S3.
Z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 na największe inwestycje infrastrukturalne trafiło już 91,3 mld zł. Tym samym zagospodarowano blisko 80% funduszy w tym programie. Wartość obecnie realizowanych inwestycji kolejowych w ramach programu to ponad 21 mld zł. Dotychczas podpisane umowy oznaczają, że finansowanie unijne obejmie budowę lub modernizację prawie 900 km linii kolejowych oraz zakup lub ulepszenie ponad 500 pojazdów kolejowych. Muszę jednak uzupełnić tę informację, że budowa nowych linii kolejowych ogranicza się do budowy linii łączącej Podłęże z Tymbarkiem (58 km), a wcześniej można było przywołać tylko linię z lotniska Chopina (1,5 km).
W referacie pt. „Aktualna sytuacja w kosztorysowaniu na tle zmian cenowych w budownictwie” współautor Maciej Sikorski – omówił przyczyny wzrostu kosztów realizacji inwestycji budowlanych w latach 2016-2019. W referacie wskazano na znaczenie wzrostu stawek kosztorysowych robocizny oraz cen materiałów. Autorzy scharakteryzowali zjawiska towarzyszące wzrostom cen robót takie jak: brak pracowników, brak firm budowlanych o wysokiej strukturze zatrudnienia, mała liczba ofert składanych w przetargach na roboty budowlane oraz wzrost wartości udzielonych zamówień. Odniesiono się również do wynagrodzenia za prace kosztorysowe przywołując obliczoną stawkę godzinową pracy kosztorysanta. Poruszono problem zaniżania kosztu opracowania dokumentacji projektowej skutkujący ciągłym zaniżaniem jej jakości.
Ewa Wiktorowska – Prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Konsultantów Zamówień Publicznych omówiła jaki wpływ na ceny ofert na roboty budowlane mają wymagania zamawiających w dokumentach przetargowych, a także inne działania zamawiającego w trakcie prowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.
W kolejnym referacie autor Andrzej Wypych przedstawił definicje oraz metody waloryzacji, zaproponował czym się kierować żeby dokonać wyboru metody w zależności od sposobu obliczenia ceny umownej za roboty budowlane, dokumentów wyjściowych (wycen), okresu trwania inwestycji oraz jego wpływ na zmianę cen czynników produkcji oraz zróżnicowana strukturę i zakres prac budowlanych. Istotne są także zapisy w umowach tzw. klauzul waloryzacyjnych, bo one mają istotny wpływ na zmianę wynagrodzenia za roboty budowlane.
O praktycznych rozwiązaniach dotyczących waloryzacji w drogownictwie z podziałem na nawierzchnie bitumiczne i betonowe (odpowiednie koszyki) opowiedział Tomasz Żuchowski – p.o. Dyrektora Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad.
Omówił pozacenowe kryteria oceny ofert stosowane w GDDKiA od 2019 r. – 4 kryteria obligatoryjne: przedłużenie okresu gwarancji – 10 pkt/% (nie stosowane w latach 2017-2018), równość podłużna nawierzchni – 10%, skrócenie termin realizacji kontraktu – 10%, przejęcie części ryzyka przedłużenia CnU – 10% (kryterium nowe) i 2 nieobligatoryjne: personel Wykonawcy (Dyrektor Kontraktu) – 5% i podkryterium środowiskowe: zagospodarowanie gruntu rodzimego (w tym humusu)/materiałów – 5 %.
Kol. Ryszard Jakubiec i Piotr Montewski przedstawili zagadnienia ryzyk, zaczynając od definicji, przypominając przedwojenne ujęcie ryzyk w kalkulacjach robót budowlanych przechodząc do obecnej sytuacji – specyfikując ryzyka przedsięwzięć dla inwestorów i wykonawców. Zdaniem autorów profesjonalny wykonawca identyfikuje ryzyko, kalkulując jego skutki w cenie oferty na wykonanie robót. Brak odrębnego narzutu lub dodatku obejmującego ryzyko jest przyczyną dużej rozpiętości pomiędzy składanymi ofertami, ponieważ niektórzy z wykonawców świadomie lub nie, nie uwzględniają skutków ewentualnych ryzyk. Ponadto uwzględnianie w kosztorysie inwestorskim jedynie narzutu zysku utrzymuje Zamawiających w przeświadczeniu, iż ryzyko dotyczy tylko wykonawcy robót.
W kolejnym referacie kol. Balbina Kacprzyk przedstawiła przykłady jaki wpływ mają przepisy na zmiany cen. Jako podstawowy wskazała obecną swobodę kalkulacji robót budowlanych przez wykonawców, z powodu braku przepisów. Jedynie można wskazać wytyczne zamawiających i inwestorów dla potrzeb sporządzania ofert. Wymieniła także przykłady zmieniających się uwarunkowań technicznych i ekonomicznych, które mają wpływ na zmiany cen robót budowlanych.
Kol. Maciej Kajrukszto z kolei przedstawił wyniki pracy badawczej oraz analizy dwóch opracowań firmy CAS: „Raportu o sporach budowlanych w Polsce 2018” i Raportu – analiza zmiany kosztów realizacji kontraktów budowlanych w ramach modernizacji sieci kolejowej w latach 2016 -2018”. Autor przedstawił m in. nowe warunki waloryzacji kontraktów PKP PLK S.A. z uwzględnieniem „koszyka waloryzacji”.
O zmowach przetargowych opowiedział współautor Hubert Anysz – a właściwie autorzy zajęli się wynikami analiz historycznych danych na podstawie składanych ofert.
Oczywiście nie zabrakło referatu omawiającego zmiany wynagrodzenia w umowach o roboty budowlane w zamówieniach publicznych, który przygotował mec. Hubert Wysoczański.
Ponadto były także wystąpienia przedstawicieli członków wspierających Stowarzyszenia Kosztorysantów Budowlanych. Maciej Sikorski – przedstawiciel firmy Orgbud-Serwis zaprezentował „Internetowe wspomaganie kosztorysowania” – czyli aplikację e-orgbud pozwalająca na szybkie i sprawne przeglądanie aktualnych informacji cenowych wydawanych przez firmę ORGBUD-SERWIS w układzie: cen robót, cen obiektów i cen RMS. Dodatkowym atutem jest możliwość opracowania kosztorysu, który użytkownik może zapisać do formatu: Excel, PDF oraz ATH a następnie wykorzystać przy przetwarzaniu danych cenowych.
Paweł Kaczmarski – z firmy Promocja przedstawił temat „Elastyczna wycena na każdym etapie realizacji inwestycji z wykorzystaniem możliwości programu SeKo PRIX-WKI” – jak również modelu BIM i informatorów cenowych. Autor także przybliżył działalność Międzywydziałowego Projektu Interdyscyplinarnego BIM. Studenci z pięciu Wydziałów utworzyli wielobranżowe zespoły, które pracowały nad projektami na terenie Kampusu Centralnego Politechniki Warszawskiej. Zadaniem każdego zespołu było przygotowanie wielobranżowego projektu budowlanego, w ramach skoordynowanego działania zespołowego. Narzędziem koordynacji był cyfrowy model BIM, który zawierał informacje na temat wszystkich elementów projektu.
Podsumowanie
Produkcja budowlana cechuje się tym, że jest indywidualna i zazwyczaj realizowana w długim okresie czasu. Trudno więc nie uznać, że zarówno inwestorzy jak i wykonawcy muszą liczyć się ze zmianami cen robót w dłuższym okresie realizacji.
Dyskusja podczas konferencji skupiła się na znalezieniu odpowiedzi jakie są przyczyny tak dużego wzrostu cen robót budowlanych w latach 2017 ÷ 2018 i czy wpisywane w umowach warunki waloryzacji rozwiążą problemy wykonawców. Oczywiście szczególnie dotyczy to branży drogowej i kolejowej, gdzie budżet jest bardzo wysoki.
Podczas konferencji omawiano m. in. aktualną sytuację zmian cenowych w budownictwie, wpływ dokumentów przetargowych, zmian przepisów czy działań zamawiających na ceny robót, metody waloryzacji wynagrodzeń oraz ryzyka. Gorąca dyskusja dotyczyła ryzyk, które w jednym z referatów zostały szczegółowo przypisane do zamawiających i wykonawców. Dyskusja sprowadziła się do kwot jakimi dysponują zamawiający i dlaczego nie mogą to być powiększone o VAT wartości kosztorysowe robót z kosztorysów inwestorskich. Niestety często zapomina się, że podstawą opracowania kosztorysu inwestorskiego są dokumentacja projektowa, STWiORB i ceny jednostkowe robót, natomiast podstawą opracowania cen ofert jest Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia, a to już nie tylko dokumentacja projektowa i STWIORB ale wszystkie inne uwarunkowania o czym była także mowa w referatach.
Organizatorzy konferencji korzystając z obecności przedstawicieli administracji centralnej zadeklarowali współpracę i wymianę doświadczeń z ustawodawcami w związku z czekającymi nas zmianami rozporządzeń dot. opisu i szacowania zamówień na roboty budowlane.
Sprawozdanie opracowała: Balbina Kacprzyk
