W dniach 23 i 24 marca 2017 r. w Warszawie zarząd Stowarzyszenia Kosztorysantów Budowlanych zorganizował Konferencję “Zasady i standardy kosztorysowania robót budowlanych dla zamawiających, inwestorów i wykonawców”. Uczestniczyli w niej członkowie Stowarzyszenia – kosztorysanci i przedstawiciele firm – członków wspierających: Datacomp, Orgbud Serwis, Promocja i WACETOB oraz wiele osób spośród innych uczestników procesu inwestycji. Patronaty medialne objęły: Buduj z Głową, Builder, Budownictwo i Prawo oraz Przegląd Budowlany.
Spośród zaproszonych gości przybyli minister Andrzej Adamczyk i wiceminister Tomasz Żuchowski, którzy przedstawili aktualny stan prac ministerstwa oraz zadeklarowali, że są otwarci na współpracę ze środowiskiem kosztorysantów budowlanych dotyczącą nowelizacji przepisów, szczególnie dotyczących m.in. zakresu i formy dokumentacji projektowej, określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego czy obliczania planowanych kosztów prac projektowych.
Prezes Urzędu Zamówień Publicznych Małgorzata Stręciwilk nie mogąc uczestniczyć w konferencji przesłała życzenia „owocnych obrad na rzecz szeroko podejmowanych kierunków działań Stowarzyszenia”. Izbę Projektowania Budowlanego reprezentował Kazimierz Staśkiewicz, Mazowiecką Okręgową Izbę Inżynierów Budownictwa – Stanisław Wojtaś, zaś Komitet Ekonomiki PZiTB – Olgierd Sielewicz.
Tematyka tegorocznej konferencji wpisuje się w oczekiwania wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego. Wprawdzie rozporządzenia z 18 maja 2004 r. i 2 września 2004 r. jeszcze obowiązują bez aktualizacji, ale zmieniły się inne przepisy, w tym Prawo zamówień publicznych i ustawa o podatku od towarów i usług. Od 2005 roku, w którym Stowarzyszenie Kosztorysantów Budowlanych wydało Polskie Standardy Kosztorysowania Robót Budowlanych upływający czas i niedostępność publikacji spowodowały, że wydanie zaktualizowanych Standardów stało się konieczne. W materiałach konferencyjnych zaprezentowano część zagadnień zawartych w Standardach, które w aktualnym stanie prawnym będą mogły stanowić wzorzec ułatwiający współpracę inwestorów, zamawiających i wykonawców.
Podczas dwóch sesji zostały zaprezentowane następujące referaty:
- Przedmiar robót jako element dokumentacji projektowej i kosztorysów – mgr inż. Tomasz Pytkowski
- Dokumentacja projektowa podstawą kalkulacji kosztorysowej – przepisy, prawo zwyczajowe, praktyka ostatnich lat – mgr inż. Renata Niemczyk, mgr inż. Maciej Sikorski
- Analizy kosztów w cyklu życia aktywów jako podstawa decyzji inwestycyjnych – mgr inż. Ewa Barnaś, mgr inż. Jacek Chenczke
- Metody kalkulacji wartości kosztorysowej – inż. Piotr Montewski
- Aspekty komputerowego wspomagania kosztorysowania – mgr inż. Balbina Kacprzyk
- Kontrola kosztowo-czasowa postępu robót budowlanych metodą wartości wypracowanej z wykorzystaniem programu MS Project – mgr inż. Hubert Anysz, mgr inż. Jacek Zawistowski
- Zmiany wynagrodzenia wykonawcy w związku ze zmianą umowy o roboty budowlane po nowelizacji prawa zamówień publicznych z 22 czerwca 2016 r. – mgr inż. Ewa Wiktorowska
Pierwszy referat na temat przedmiaru robót wygłosił Tomasz Pytkowski – Rzeczoznawca Kosztorysowy SKB, w którym porównał obecnie obowiązujące definicje przedmiarów, ich funkcje i zawartość merytoryczną, oraz przedstawił propozycje definicji, które w przyszłości należałoby wdrożyć. Autor omówił także zaproponowane w Polskich Standardach Kosztorysowania Robót Budowlanych zasady sporządzania przedmiaru robót oraz ”Standard agregacji” w kosztorysie budowlanym, który ma za zadanie zapewnienie spójności i przejrzystości kompletnej dokumentacji kosztowej. Pozwala na jednoznaczną identyfikację robót budowlanych w powiązaniu z dokumentacją projektową i specyfikacją techniczną.
Autorzy Renata Niemczyk i Maciej Sikorski – Rzeczoznawcy Kosztorysowi SKB omówili jak wygląda w praktyce rola kosztorysanta w procesie inwestycyjnym wspomagając się ciekawą prezentacją z przykładami. Zdaniem autorów zadania kosztorysantów to nie tylko opracowywanie dokumentów kosztowych, ale kosztorysanci stają się ostatecznymi weryfikatorami projektu budowlanego i projektów wykonawczych, to oni znajdują braki w dokumentacji, luki w rozwiązaniach projektowych, nieścisłości pomiędzy projektami budowlano – architektonicznymi a projektami branżowymi, muszą nierzadko uszczegółowić rozwiązania projektowe dla potrzeb wyceny. Niestety nie przekłada się to na poziom wynagrodzenia. Stowarzyszenie od początku swojej działalności stara się nie tylko propagować dobre wzorce dokumentacji kosztowych, ale wiedząc że niskie wynagrodzenie za prace projektowe i kosztorysowe wpływa na pogorszenie się jakości projektów budowlanych, wykonawczych, prac kosztorysowych zwraca uwagę na te aspekty podczas konferencji i w publikacjach.
Referat wygłoszony przez Piotra Montewskiego – Rzeczoznawcę Kosztorysowego SKB był poświęcony metodom kalkulacji wartości kosztorysowej robót budowlanych. We wstępie przypomniał historyczno już obowiązujące metody sporządzania kosztorysów przed 2001 r. ale przede wszystkim zaprezentował poza dwiema dotychczas stosowanymi formułami także te, które będą opublikowane w II wydaniu Standardów. Szczególną uwagę autor zwrócił na kalkulację metodą szczegółową – formułę kosztów jednostkowych SKB. Przeprowadził analizę możliwości zastosowania jej zarówno w kosztorysach inwestorskich jak i ofertowych. Wiele dyskusji, a nawet „emocji” wywołała zaprezentowana formuła tzw. „materiału wiodącego”. Nie będę zagłębiać się we wzory formuł kalkulacji, (były omówione szczegółowo w referacie), ale dodam, że w pracach nad aktualizacją Standardów starano się ujednolicić definicje i wzory tak, aby mogły być wykorzystane przez kosztorysantów jak również przez projektantów programów kosztorysowych w algorytmach obliczeń. Autor już prowadził badania na temat sposobu liczenia ceny jednostkowej robót w programach kosztorysowych. To, że pojawiło się kilka formuł kalkulacji, to dobrze, bo łatwiej będzie wybierając jedną z nich do kalkulacji, spełnić oczekiwania zamawiającego lub wykonawcy. Oczywiście nie sposób pominąć faktu, że mamy obowiązujące przepisy odnośnie kosztorysu inwestorskiego w zamówieniach publicznych, ale zgodnie z zapowiedzią przedstawicieli Ministerstwa czeka nas zmiana przepisów, może więc Stowarzyszenie będzie mogło przedstawić swoje propozycje.
Aspekty komputerowego wspomagania kosztorysowania to prawie stały temat autorki Balbiny Kacprzyk – Rzeczoznawcy Kosztorysowego SKB, wielokrotnie omawiany na konferencjach. Poza omówieniem niektórych zagadnień usystematyzowanych w planowanym wydaniu II Standardów np. dokładności i zaokrągleń cen i wartości, ilości robót, norm i nakładów rzeczowych i problemów z tym związanych podczas pracy w programach komputerowych, pojawiło się kilka nowych. Autorka zaproponowała ujednolicenie nazewnictwa dotyczącego przekazywania dokumentacji kosztowej w formie elektronicznej. Jest to ważne z uwagi na różnorodność zapisów w umowach o wykonanie dokumentów kosztowych opracowywanych w programach komputerowych oraz zmiany zaistniałe chociażby w przepisach np. Kodeksie Cywilnym czy Ustawie o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. Forma pisemna może być w postaci elektronicznej w formacie .pdf lub oryginalnym (w natywnym programu komputerowego). Omawiając aspekty komputerowego wspomagania kosztorysowania nie można pominąć zagadnień BIM (ang. Building Information Modeling) czyli cyfrowe informacje o budynkach i budowlach. Oznacza to, że zapisane są cyfrowo informacje o parametrach poszczególnych obiektów (elementów). Dla kosztorysanta mogą to być m.in. parametry pozwalające na ich wycenę. Najbardziej rozpowszechnionym formatem (uznanym standardem przez normy ISO) do przesyłania danych między programami jest format IFC.
Zaprezentowane były także zagadnienia dotyczące analiz kosztów w cyklu życia – pozwalających na określenie kosztów utrzymania majątku w pełnym cyklu. Zreferowali je Ewa Barnaś i Jacek Chencke z Działu Usług Doradczych, KPMG w Polsce, omawiając na czym polega system zarządzania majątkiem i jakie są korzyści z jego stosowania. W dążeniu do podnoszenia efektywności prowadzonej działalności, przedsiębiorstwa już na etapie zakupu aktywów lub realizacji inwestycji powinny być świadome wydatków, jakie będą ponosiły na utrzymanie nabytego bądź zmodernizowanego majątku. Jest to możliwe dzięki wprowadzeniu systemowego podejścia do zarządzania aktywami w pełnym cyklu ich życia i wykorzystaniu narzędzia Life Cycle Costing (LCC) – analiz pozwalających na określenie kosztów utrzymania majątku w pełnym cyklu życia. Analizy LCC mogą posłużyć do identyfikacji i porównywania opcji inwestycyjnych na różnych etapach jej przygotowywania i realizacji, w tym do formułowania kryteriów wyboru w zamówieniach publicznych. Zastosowanie LCC jako kryterium wyboru wymaga jednakże opracowania odpowiedniej metodyki kalkulacji, dostosowanej do konkretnego przedmiotu zamówienia. W referacie posłużono się przykładami z Holandii i Szwecji.
Referat nt. kontroli kosztowo-czasowej postępu robót budowlanych metodą wartości wypracowanej EVM (ang. Earned Value Method) w imieniu autorów zaprezentował – Hubert Anysz -Rzeczoznawca Kosztorysowy SKB. Wyjaśniono podstawy teoretyczne metody wartości wypracowanej, a także pokazano praktyczne przykłady jej wykorzystania w realizacji przedsięwzięć budowlanych przy użyciu programów Microsoftu Excel oraz Project. Łączy ona w sobie kontrolę kosztów przedsięwzięcia z kontrolą zaawansowania (rzeczowego i czasowego) prac nad projektem. Do jej zastosowania niezbędna jest cykliczna informacja o postępie każdej z zaplanowanych prac i o jej kosztach – planowanych i rzeczywistych. EVM bazuje właśnie na kosztach czyli nie uwzględnia zysku. Unikalną cechą tej metody kontroli zaawansowania projektu jest sposób liczenia opóźnień, których wartość wyrażona jest w jednostkach pieniężnych. EVM pozwala na prognozowanie rzeczywistego czasu trwania projektu i rzeczywistych kosztów jakie zostaną poniesione.
Zwyczajowo – końcowy referat wygłosiła Ewa Wiktorowska – od 1.03.2017 r. członek Rady zamówień publicznych przy prezesie UZP, a omówiła w nim zmiany wynagrodzenia wykonawcy w związku ze zmianą umowy o roboty budowlane po nowelizacji prawa zamówień publicznych z 22 czerwca 2016 r., Nowelizacja wprowadziła bowiem szereg istotnych regulacji odnoszących się do zmian umowy w sprawie zamówienia publicznego.
Dodatkowo były także, związane z tematyką konferencji wystąpienia przedstawicieli członków wspierających Stowarzyszenia Kosztorysantów Budowlanych, a więc firm: Datacomp, Orgbud-Serwis oraz Promocja.
Redaktor naczelna wydawnictw SEKOCENBUD Mariola Gala Vacqueret z firmy Promocja przedstawiła, wykorzystując publikatory cenowe systemu SEKOCENBUD zmiany cen w 2016 r. czynników produkcji w poszczególnych rodzajach robót, zmiany kosztów budowy obiektów budownictwa mieszkaniowego jedno-i wielorodzinnego oraz inżynieryjnego.
Stanisław Moryc – dyrektor z firmy Datacomp wprowadził w projektowanie i kosztorysowanie BIM, informując o premierze programu BIMestiMate zaplanowanej na kwiecień br. i zaprosił uczestników konferencji do skorzystania z im dedykowanej promocji.
Dyrektor z firmy Orgbud-Serwis – Maciej Sikorski omówił stawki robocizny kosztorysowej w 2017 r. w aktualnym stanie prawnym, posiłkując się firmowymi publikatorami cenowymi „Serwis Informacji Cenowych Budownictwa ORGBUD-SERWIS”.
Wystąpienia gości honorowych – przedstawicieli Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa, referentów i dyskusja uczestników potwierdziły, że oczekiwane jest zaktualizowanie przepisów dotyczących przedmiaru robót i kosztorysu inwestorskiego oraz wydanie II Standardów Kosztorysowania Robót Budowlanych. Powinniśmy jako stowarzyszenie skupiające specjalistów ds. kosztów zaangażować się w ukształtowanie wzorców i planowanych w tym zakresie przepisów. Mamy także w środowisku producentów oprogramowania i wydawców baz cenowych i możemy tę współpracę wykorzystać przy zmianie podejścia do zagadnień wycen i kalkulacji.
Zadaniem, które powinno być zrealizowane w niedalekiej przyszłości we współpracy całego środowiska i wsparciu instytucji rządowych poprzez powołanie stałego zespołu jak również sfinansowanie prac, jest systematyka zakresów robót/kosztów inaczej klasyfikacja robót. Dodatkowym argumentem przemawiającym za szybkim rozpoczęciem prac nad klasyfikacją jest nowelizacja ustawy prawo zamówień publicznych dająca możliwość w przypadku zamówień na roboty budowlane lub konkursów wymagania przez Zamawiających użycia narzędzi elektronicznego modelowania danych budowlanych oraz wykorzystanie kosztu cyklu życia. Organizatorzy konferencji – Stowarzyszenie Kosztorysantów Budowlanych- liczą na współpracę i wymianę doświadczeń związanych ze zmieniającymi się przepisami dotyczącymi zamówień publicznych na roboty budowlane.
Opracowanie: Balbina Kacprzyk
Warszawa, dnia 01.04.2017 r.
