Sprawozdanie z warsztatów kosztorysowych KOŁOBRZEG 2022

Sprawozdanie z warsztatów kosztorysowych KOŁOBRZEG  2022

W dniach 6-7 października 2022r. odbyły się w Kołobrzegu, w Domu Pracy Twórczej i Wypoczynku Politechniki Poznańskiej, WARSZTATY SKB zorganizowane przez trzy Oddziały Stowarzyszenia Kosztorysantów Budowlanych:

– Oddział Poznań – reprezentowany przez przewodniczącego kol. Macieja Sikorskiego,

– Oddział Białystok – reprezentowany przez przewodniczącego Mirosława Świętuchowskiego,

– Oddział Bielsko – Biała – reprezentowany przez przewodniczącego Ryszarda Jakubca.

Warsztaty, których tematem przewodnim była „Waloryzacja wynagrodzenia za roboty budowlane widziana oczami Wykonawcy i Zamawiającego” otworzyli przedstawiciele Zarządu Stowarzyszenia: kol. Renata Niemczyk, kol. Włodzimierz Cichewicz, kol. Ryszard Równicki oraz przewodniczący Oddziału Poznań – kol. Maciej Sikorski.

We wprowadzeniu podkreślano trafność dobranego tematu Warsztatów do aktualnie panującej w kraju, sytuacji gospodarczo – ekonomicznej charakteryzującej się rosnącymi gwałtownie cenami czynników produkcji, a w konsekwencji cenami robót budowlanych, postępującej inflacji, zapaści na rynku energetycznym i paliwowym, trudnościami w dostawach materiałów budowlanych itd.,  wpływających niekorzystnie na  kondycję wykonawców realizujących kontrakty z ustalonym wynagrodzeniem ryczałtowym. Jak pokazuje praktyka, nawet zawarte w umowach klauzule waloryzacyjne nie ochroniły wykonawców przed niekorzystnym wpływem nieoczekiwanej zmiany cen spowodowanej kryzysem epidemicznym, energetycznym, działaniami zbrojnymi na Ukrainie itd.

Mając powyższe na uwadze, organizatorzy Warsztatów tak dobrali tematy referatów, żeby uczestnicy mogli zapoznać się z aktualną, dynamiczną  sytuacją cenową na rynku oraz możliwościami zmiany wynagrodzenia za roboty budowlane w świetle ustawy Prawo zamówień publicznych, Kodeksu cywilnego oraz zawartych umów.  

Pierwszym prelegentem był kol. Tomasz Pytkowski – Prezes Stowarzyszenia, który uczestniczył w Warsztatach on-line. Omówił zmiany w ustawie Prawo zamówień publicznych z dnia 11 września 2019r.  mające fundamentalne znaczenie dla kosztorysantów, a także metody i podstawy sporządzania kosztorysu inwestorskiego i przedmiaru robót na obszarze zamówień publicznych zgodnie z nowymi, aktualnymi rozporządzeniami MRiT. Temu tematowi poświecono sporo uwagi ponieważ akty te, wobec braku innych urzędowych, stały się wskazówką i wzorcem kosztorysowania również na obszarach na których roboty budowlane finansowane są ze środków prywatnych oraz dlatego, że kosztorys inwestorski opracowany w oparciu o ogólnodostępne publikacje cenowe może stać się w określonych sytuacjach punktem odniesienia przy ustalaniu zmiany wynagrodzenia należnego wykonawcy.

W kontekście głównego tematu Warsztatów dotyczącego waloryzacji wynagrodzenia za roboty budowlane, kolejnym ważkim zagadnieniem były zmiany cen w budownictwie w ostatnich latach. Z tematem tym zmierzył się kol. Mirosław Świętuchowski – przewodniczący Oddziału Białystok, który wykazał, na podstawie własnych badań i analiz, że nastąpiły w krótkim okresie gwałtowne i nieoczekiwane zmiany cen uprawniające strony do ewentualnej zmiany wynagrodzenia należnego wykonawcy.

Kontynuując, szereg tematów poruszanych na Warsztatach dotyczyło aspektów praktycznych dotyczących kalkulacji sporządzanej przez wykonawcę:

– „Ryzyko jako element zysku” – prelegent kol. Ryszard Jakubiec – przewodniczący Oddziału Bielsko – Biała,

– „Przyczyny rozbieżności pomiędzy kosztorysem inwestorskim a wartością ofert przetargowych. Analiza problemów powstałych na etapie realizacji – dla wybranych inwestycji” – prelegent kol. Stanisław Plesiński,

– „Wzrost kosztów realizacji inwestycji budowlanych w ujęciu wykonawcy. Składowe ceny kosztorysu ofertowego w dobie niestabilności cen i kosztów realizowanych inwestycji” – prelegent kol. Piotr Smółka.

Już sam sposób sformułowania tematów podbija problem dotyczący rozbieżności pomiędzy wartością robót budowlanych skalkulowaną po stronie zamawiającego a skalkulowaną stronie wykonawcy. Wykonawca nie jest skrępowany żadnymi aktami prawnymi a jedynie musi dostosować się do warunków sprecyzowanych przez zamawiającego w Specyfikacji Warunków Zamówienia i które to dotyczą sposobu przedstawienia oferty a nie sposobu jej sporządzenia. Tak więc kalkulacja oferty wykonawcy jest subiektywna, uwzględniająca konkretny obszar rynku, jego kondycję finansową i  pozycję na tymże rynku, co przejawia się w wysokości kalkulowanego przez wykonawcę ryzyka. Prelegenci nie pominęli również jakości przygotowania dokumentacji projektowej, która to jakość wpływa bezpośrednio na wartość robót kalkulowanych zarówno po stronie zamawiającego jak i wykonawcy. Im bardziej schematyczna dokumentacja tym większe mogą być rozbieżności i tym większe ryzyko kalkuluje wykonawca licząc się z robotami dodatkowymi i zwiększeniem kosztów.

Wreszcie kolejnym blokiem tematów był blok nawiązujący do samej waloryzacji wynagrodzenia, dotyczący: praktycznych klauzul waloryzacyjnych, sposobów waloryzacji, waloryzacji w świetle Kodeksu cywilnego i orzecznictwa sądowego, wadliwych przykładów waloryzacji.

Do szczegółowych tematów wymienionych poniżej odnieśli się:

– „Klauzule zmiany wynagrodzenia na podstawie art. 439 ustawy Prawo zamówień publicznych w praktyce” – kol. Balbina Kacprzyk – Prezes Honorowy Stowarzyszenia,

– „Zmiany wynagrodzenia na podstawie Kodeksu Cywilnego” oraz „Sposoby waloryzacji wynagrodzenia w sytuacjach spornych – Przykłady” – prelegent kol. Maciej Sikorski – przewodniczący Oddziału Poznań,

– „Waloryzacja robót budowlanych poza zamówieniami publicznymi z punktu widzenia wykonawcy” – prelegent kol. Rafał Pisarczyk,

– „Waloryzacja wartości robót budowlanych w świetle orzecznictwa sądowego” – prelegent kol. Włodzimierz Cichewicz.

Pierwszy wymieniony temat dotyczący klauzul waloryzacyjnych był podstawą do dalszych dywagacji dotyczących waloryzacji. Kol. Balbina Kacprzyk przedstawiła zakres treści, który powinny zawierać klauzule waloryzacyjne żeby móc, w świetle obowiązujących przepisów dokonać zmiany wynagrodzenia wykonawcy, a kol. Maciej Sikorski podbił konieczność spójności pomiędzy klauzulami a Specyfikacjami Warunków Zamówienia w części dotyczącej oferty finansowej składanej przez wykonawcę.

Oferta wykonawcy bowiem powinna być  przedstawiona w sposób umożliwiający zastosowanie klauzul. W przeciwnym razie strony muszą uciec się do negocjacji, a w przypadku braku porozumienia nawet do złożenia sprawy w Sądzie.

Sposób podchodzenia sądów do zmiany wynagrodzenia należnego wykonawcy w sytuacji nadzwyczajnych zmian cen przy braku klauzul waloryzacyjnych był również przedmiotem prelekcji i dyskusji na Warsztatach. Pomimo braku w Kodeksie cywilnym  definicji „rażącej straty” i „nadzwyczajnej zmiany stosunków”, orzecznictwo sądowe  wypracowało schemat postępowania w takich sytuacjach. Dzięki temu zamawiający i wykonawca, po zapoznaniu się z orzecznictwem pozyskują świadomość hipotetycznego efektu postępowania sądowego.    

Na zakończenie Warsztatów wystąpił kol. Krzysztof Zawistowski z tematem „Czy aukcja elektroniczna to dobry sposób na wybór Wykonawcy robót budowlanych?”  Zdaniem uczestników Warsztatów była to bardzo ciekawa prelekcja wskazująca na psychologiczne aspekty aukcji elektronicznej. W aukcji, która odbywa się w czasie „rzeczywistym” startujący ulega silnym, indywidualnym emocjom, które mogą doprowadzić do wadliwej oceny sytuacji.

Zamiast wygranej polegającej na pozyskaniu zamówienia w atrakcyjnej cenie, wykonawca często mierzy się z kontraktem generującym stratę a nie zysk.

Podsumowując, zdaniem uczestników Warsztaty  były niezmiernie ciekawe, wysoce merytoryczne, i przede wszystkim „na czasie”.  Pozwoliły one nie tylko na usystematyzowanie już posiadanej przez kosztorysantów wiedzy, ale zdobycie nowej w wielu aspektach. Należy wysoce sobie cenić, że członkowie Stowarzyszenia mający bezpośredni kontakt z zagadnieniami waloryzacji, chcieli i chętnie podzielili się posiadaną wiedzą z członkami, którzy nie uczestniczyli w rozwiązywaniu takich zagadnień, a którym te informacje będą niezbędne w dalszej pracy.